"Op eigen verzoek naar de isoleercel"

Stakingen, overbevolking en een vaak gebrekkige infrastructuur. De frustraties bij de gevangenen lopen hoog op. Niet te verwonderen dat sommige geïnterneerden naar de isoleercel verlangen om te ontsnappen aan de conflicten waarmee ze geconfronteerd worden.

Henk Tack

Het Europees Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing (kortweg CPT) bracht de voorbije dagen nog maar eens een bezoek aan een aantal Belgische gevangenissen. Concrete bevindingen wil het CPT nog niet vrijgeven – de primeur is voor de minister van Justitie Koen Geens – maar het gaf wel aan dat ze in de lijn liggen van wat de voorbije jaren herhaaldelijk gemeld werd. En dat is weinig opbeurend. Stakingen, overbevolking en een vaak gebrekkige infrastructuur bezorgen het gevangeniswezen in ons land al jarenlang slechte punten.

"Met 6 in een cel"

Jos Vandervelpen, de voorzitter van de Liga voor Mensenrechten, haalt onder meer het gebrek aan eenpersoonscellen aan als een van de problemen. ‘Dat is min of meer de norm voor Europa, maar België schiet op dat vlak tekort. De overbevolking mag de voorbije jaren dan afgenomen zijn, we zijn er nog lang niet. In gevangenissen zoals die van Merksplas zijn cellen met drie geïnterneerden geen uitzondering.’ Ook in arresthuizen – gevangenissen voor wie nog niet veroordeeld is of in voorlopige hechtenis zit – is dat een probleem. ‘In Antwerpen vind je zelfs cellen met zes mensen’, zegt Vandervelpen.

"Door dat opeenstapelen van mensen krijg je een gebrek aan privacy en heb je nauwelijks bewegingsruimte.’ Dat veroorzaakt weer snel extra spanningen tussen de geïnterneerden. ‘Je hebt mensen met verschillende achtergronden en verschillende nationaliteiten – die vaak verschillende talen spreken – die op een zakdoek bijeen zitten. Dat is op zich al heel moeilijk. De directies proberen daar wel rekening mee te houden bij de indeling van de cellen, maar dat is niet eenvoudig."

"Maar zelfs met twee in een cel heb je al problemen voor de gezondheid als een van beiden een verwoed roker is’, zegt Vandervelpen. ‘En daar komen nog alledaagse dingen bij. Zo wil de ene naar het voetbal op televisie kijken, terwijl de andere misschien Thuis wil zien. Dat zijn kleine zaken, maar in die omstandigheden zijn dat allemaal aanleidingen voor conflicten. Het gebeurt niet zelden dat de gevangenen daarom vragen om naar de isoleercel te mogen. Om even tot rust te komen, om even verlost te zijn van al die toestanden."

"Minder buiten, minder douchen"

Geïnterneerden zitten niet alleen met meerderen in een cel, ze kunnen ook minder buiten. "In Antwerpen zijn er in principe twee wandelingen per dag", zegt Vandervelpen. "Om de andere dag wordt er echter zo’n wandeling geschrapt. Dat lijkt misschien niet veel, maar op een maand scheelt dat toch een pak uren. En vooral ’s zomers, als de temperaturen oplopen, is zo’n wandeling welkom."

"In principe hebben de gevangenen ook recht op een douche om de twee dagen, maar dat is nu ook niet overal het geval." En als er dan toch kan gedoucht worden, is dat niet altijd in de beste omstandigheden. "Ook daarover wordt veel geklaagd’, zegt Vandervelpen. ‘Er komt maar een straaltje water uit de douches, of het water is ofwel ijskoud of te heet..."

"Drummen voor een bezoek"

In al die ellende is een bezoek van familie vaak een lichtpunt, maar dat lukt ook niet altijd zoals het zou moeten. "Het is soms lang aanschuiven", zegt Vandervelpen. "En in Antwerpen is het bijvoorbeeld heel moeilijk. Daar zijn amper 12 tafels voor 500 mensen. Het is daar vaak dringen. Bezoeken moeten ook ter plekke gereserveerd worden, maar omdat alles volzet is, lukt dat vaak niet. Een schrijnende situatie voor de geïnterneerden en voor de bezoekers, die soms van ver komen. Vooral vrouwen met kinderen lijden daaronder."

Ook de rechtsgang wordt bemoeilijkt door de omstandigheden. "Het gebeurt in een aantal gevallen dat gevangenen door het personeelstekort niet naar de rechtbank kunnen worden overgebracht. De raadkamer bevestigt soms de aanhouding van mensen die niet zelf aanwezig zijn, maar vertegenwoordigd worden door hun advocaat. Dat is niet goed en speelt in het nadeel van de verdachte. Want hoe kan een rechtbank alleen op basis van een dossier oordelen zonder de persoon zelf te horen? De persoonlijke aanwezigheid is belangrijk."

"Geen aandacht voor re-integratie"

Al die beperkingen hebben ook hun weerslag op een eventuele vervroegde vrijlating of re-integratie van de gedetineerden. "Er worden voorwaarden opgelegd voor een vervroegde invrijheidsstelling of om kans te maken op een enkelband", legt Vandervelpen uit. "Een opleiding volgen, werk zoeken, in therapie gaan, slachtoffers vergoeden... Maar daar kunnen de geïnterneerden vaak niet aan werken zolang ze in de gevangenis zitten, omdat ze de toestemming niet krijgen om een opleiding te volgen of een baan te zoeken. Het gevolg is dat ze vaak met lege handen voor de strafuitvoeringsrechtbank staan, zodat hun verzoek niet ingewilligd wordt. Een pak mensen moet daardoor hun hele straf uitzitten. Een van de verdiensten van de voorwaardelijke invrijheidsstelling was nochtans dat de voorwaarden waaronder dat gebeurde, gecontroleerd werden om recidive te voorkomen. Maar dat systeem wankelt, onder meer omdat er te weinig aandacht geschonken wordt aan de terugkeer in de samenleving."

Tags:

DETENTIE

Bron:

DE STANDAARD

Reageer

Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.