Hotel Cel
28 mei 2014
Ondanks het verblijf van magistraten en journalisten in de nieuwe gevangenis van Beveren, blijft de essentie van de hele kwestie nog onaangeroerd. Voor veel mensen lijkt het leven in de gevangenis te luxueus en ondermijnen alle mogelijke initiatieven voor een humaan beleid en technologische snufjes de ernst van de straf. Daarom lanceert de Liga voor Mensenrechten de campagne Hotel Cel.
Het is niet altijd gemakkelijk om de rechten van gedetineerden te verdedigen. Termen als “humane detentie” en “re-integratie” zeggen Jan Modaal niet veel. Voor de maatschappij is het simpel: wie zijn gat brandt, moet op de blaren zitten.
Maar als we nu eens gaan kijken naar de reden waarom iemand in de eerste plaats te dicht bij het vuur is gaan staan, dan zien we vaak sociaal-economische factoren, kansarmoede, een gebrek aan ondersteuning of een sociaal vangnet. De Franse criminoloog Lacassagne zei in de 19de eeuw al dat een samenleving de criminaliteit heeft die ze verdient. Daarmee houden we geen betoog voor een samenleving waarin bepaalde mensen voorbestemd zijn om op het verkeerde pad te geraken – daar speelt keuzevrijheid nog een te grote rol – maar wel dat bepaalde voorwaarden en situaties die keuze minder evident kunnen maken.
Het is dus evenzeer nodig om te kijken naar de verantwoordelijkheid van onze samenleving ten opzichte van die mensen die uitgesloten worden. Als we dat niet preventief kunnen, dan toch op zijn minst wanneer het is fout gelopen. Om in de sfeer te blijven: laten we hen de tools aanleren om het vuur te doven, zodat ze geen blaren meer kunnen oplopen.
Alle studies geven dezelfde cijfers: in West-Europa zal 60 tot 70 procent van alle gedetineerden opnieuw in de gevangenis belanden na zijn vrijlating. Daar zouden we als samenleving van moeten leren, want dat betekent dat de gevangenisstraf in de eerste plaats zijn “ontradingseffect” mist en dat de maatschappij voor de tweede keer het slachtoffer is geworden.
Laten we dus afstappen van het idee dat we de rechten van gedetineerden verdedigen, want eigenlijk verdedigen we de rechten van de vrije burgers. Zij hebben recht op gedetineerden die geen 23u per dag op cel zitten, die een kans krijgen om een volwaardige opleiding te volgen of job uit te oefenen, die tijdig en uitgebreid een dokter of psycholoog te zien krijgen, die niet misbruikt en geschoffeerd worden door sommige personeelsleden en medegedetineerden, die niet (nog meer) verslaafd raken aan drugs omdat dat het enige is wat hen doet vergeten waar ze zijn.
De samenleving verdient gedetineerden die vrijkomen en voldoende bagage hebben meegekregen om een toekomst uit te bouwen, een job uit te oefenen, sterke banden hebben met familie en vrienden, psychologisch ondersteund worden en een dak boven hun hoofd hebben. Kortom, dat het mensen zijn (geworden) die hoop hebben.
Om die hoop te verzekeren, willen we de weg effenen voor een nieuw soort gevangenis. Kleinschalig, met maximaal tien gedetineerden samen. Gedifferentieerd, waardoor drugsverslaafden niet bij dealers op de cel terechtkomen en individuele hulp centraal staat. Nabij, ingeplant in bereikbare buurten voor familie en vrienden, zodat sociale relaties niet verloren gaan gedurende de detentieperiode. In Scandinavië werken ze al langer met dit soort systemen en de cijfers liegen er niet om: in Noord-Europa gelden recidivecijfers van 20 à 30 procent.
Een van de kernwaarden in het Scandinavisch gevangenisbeleid is normalisatie, wat betekent dat de omstandigheden in de gevangenis zo veel mogelijk lijken op deze in de vrije samenleving. Dat is geen luxe, maar een succesfactor die ervoor zorgt dat gedetineerden niet vervreemden van de maatschappij. Gedetineerden die verantwoordelijkheden krijgen (werken, koken, afspraken maken, wassen,…) en tegelijkertijd werken aan hun problemen (afkicken, sollicitaties, opleidingen, huisvesting, sociale relaties onderhouden,…) hebben veel minder kans om te hervallen.
De investering in gedetineerden en een humaan gevangenissysteem is dus onrechtstreeks een investering in een veiligere samenleving. En daar heeft iedereen recht op.
Reageer
Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.
