Europese Commissie legt algemene principes vast aangaande de uitwisseling van passagiersgegevens
30 september 2010
De Europese Commissie heeft op 21 september 2010 een pakket van voorstellen aangenomen die de basis moet vormen voor het sluiten van overeenkomsten op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens van luchtvaartpassagiers met landen buiten de EU.
De uitwisseling van passagiersgegevens: het doel en de risico's
Passagiersgegevens, ook wel PNR (Passenger Name Records) genoemd, zijn gegevens die door de passagier aan de luchtvaartmaatschappij worden verstrekt bij het boeken van een vlucht. Het gaat om informatie zoals naam, contactgegevens, betaalmethode en informatie aangaande de vlucht zoals zetelnummer en voorkeur m.b.t tot voedsel. In het kader van de strijd tegen het terrorisme worden deze PNR-gegevens tussen verschillende lidstaten uitgewisseld.Het meest verregaande akkoord is het PNR-akkoord tussen de VS en de EU.
De uitwisseling van passagiersgegevens wordt ingezet in de strijd tegen 'zware grensoverschrijdende criminaliteit en terrorisme'. Het PNR-akkoord schendt echter de Europese en de Belgische privacywetgeving op verschillende punten.
De rol van het Europees Parlement
Met de VS en Australië bestaan al voorlopige akkoorden en ook met Canada is eerder een akkoord gesloten. Deze akkoorden dienen nu allen te worden hernieuwd. In mei 2010 heeft het Europees Parlement zijn bezorgdheid echter geuit over de wettelijkheid van deze verdragen en besloten om de stemming over het verzoek tot goedkeuring van de nieuwe overeenkomsten met de VS en Australië aangaande de uitwisseling van passagiersgegevens uit te stellen.
Bij de opschorting van haar besluit aangaande de nieuwe overeenkomsten heeft het Europees Parlement de Europese Commissie verzocht een algemeen richtlijnenpakket samen te stellen als basis voor verdere onderhandelingen met landen buiten de EU. Er werd gevraagd specifieke aandacht te besteden aan de evenredigheid tussen gegevensbescherming enerzijds en terrorisme- en internationale criminaliteitsbestrijding anderzijds en aan te tonen dat het gebruik van passagiersgegevens noodzakelijk en proportioneel is.
De nieuwe richtlijnen van de Europese Commissie
Het nieuw pakket van richtlijnen werd recent aangenomen door de Europese Commissie, en stelt algemene principes vast waarop overeenkomsten rond PNR dienen te worden gebaseerd. Deze algemene principes dienen waarborgen te creeren voor de bescherming van de privacy van Europese burgers.
De belangrijkste punten, opgenomen in deze algemene beginselen, zijn:
- de gegevens mogen uitsluitend worden gebruikt voor de bestrijding van terrorisme en zware grensoverschrijdende criminaliteit;
- de PNR mogen niet méér omvatten dan wat voor dat doel noodzakelijk is;
- passagiers moeten duidelijke informatie krijgen over de uitwisseling van hun gegevens, het recht hebben om hun gegevens in te zien en een mogelijkheid krijgen tot beroep mochten ze van mening zijn dat hun gegevens worden misbruikt;
- de gegevens mogen niet langer worden opgeslagen dan nodig is;
- de gegevens mogen uitsluitend met derde landen worden gedeeld als de EU ook een overeenkomst met deze landen heeft gesloten;
- de gegevens dienen uitgewisseld te worden op basis van een push-systeem (waarbij informatie enkel wordt gegeven als antwoord op een duidelijke vraag);
- zeer gevoelige informatie, zoals informatie rond ethnische afkomst, politieke opinie, religie, gezondheid en maaltijdvoorkeur mag alleen in zeer uitzonderlijke gevallen worden gebruikt.
De rechtvaardiging voor de noodzaak van de uitwisseling van passagiersgegevens kan nog steeds als zwak worden gezien. Ook is excessieve bewaring van de gegevens en extensieve overdracht van gegevens nog steeds mogelijk. De vraag blijft staan of de proportionaliteit genoeg in acht is genomen.
Daarnaast is het niet zeker dat in de nieuwe overeenkomsten met de VS en Australië aan alle punten uit de algemene principes zal worden vastgehouden. Het Europees Parlement kan hierbij als belangrijke waakhond functioneren en een nieuwe overeenkomst verwerpen zolang deze niet voldoende waarborgen biedt om de privacy van Europese burgers te beschermen.
De bescherming van burgers tegen internationale criminaliteit en terrorisme is belangrijk, maar moet conform gebeuren met het recht op privacy van de burgers. De nieuwe richtlijnen van de commissie zijn alvast een stap in de goede richting maar het blijft afwachten wat de inhoud van de nieuwe akkoorden zal zijn.
De nieuwe te sluiten overeenkomsten met derde landen
De volgende stap is nu dat de Europese Raad toestemming moet verlenen om onderhandelingen te heropenen met de VS en Australië over nieuwe specifieke overeenkomsten. De nieuwe algemene beginselen moeten hiervoor als basis dienen. Het Europees Parlement zal in dit proces nauw worden betrokken en zal tevens het laatste woord hebben in de goedkeuring van dergelijke overeenkomsten.
De Liga voor Mensenrechten, de Ligue des Droits de l'Homme, het European Centre for Constitutional Rights zijn een procedure gestart procedure voor het Grondwettelijk Hof tegen de instemmingswet van 30 november 2009 omtrent de PNR-akkoorden met de VS. Verder heeft de Liga voor Mensenrechten de PNR genomineerd voor haar Big Brother awards op 17 november in de Vooruit. Stemmen kan nog altijd via www.bigbrotherawards.be.
Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.
